به گزارش خبرگزاری حوزه،‌ آیت الله محمد تقی مصباح یزدی،‌ پیش از ظهر امروز طی سخنانی در نخستین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی که در سالن همایش های این موسسه در قم برگزار شد، اظهار داشت: در خصوص علوم انسانی اسلامی در طول سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی مباحث بسیاری مطرح شده که البته هنوز هم تبیین دقیق این مساله جای کار فراوانی دارد.

رییس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) افزود: یک برداشت در خصوص علوم انسانی اسلامی این است که ما به جای آن که از علوم تجربی در تبیین آن بهره ببریم صرفا و به صورت تعبدی علوم عقلی و نقلی را محور کار قرار دهیم که این رویکرد به نظر ما صحیح نیست.

عضو خبرگان رهبری همچنین بیان داشت: اساسا رسالت دین، هدایت انسان ها به سمت سعادت حقیقی است و در این میان علوم و تکنولوژی ابزارهایی است که دایما در حال تکامل است و در واقع دین تنها در مورد روش استفاده از این وسایل به منظور کشف حقیقت نظر خویش را ابراز می دارد.

عضو خبرگان رهبری گفت: یک نظر و برداشت دیگری که در خصوص علوم انسانی اسلامی وجود دارد و بعضی قائل به آن هستند این است که مطرح کردن این شعار توام با یک پشتوانه سیاسی و احیانا حس ناسیونالیستی است؛ به این معنی که در انقلاب اسلامی سیاستمداران این شعار را با انگیزه های سیاسی و یا ناسیونالیستی مطرح کرده اند که این برداشت هم به نظر ما درست نیست.

آیت الله مصباح یزدی همچنین اضافه کرد: گرایشات ناسیونالیستی اگر در مواردی هم کارآمد باشد اما در مقام کشف حقیقت و پاسخ به سوالات بشری مطرح نیست و نباید آن را در حل مسایل علمی و فلسفی دخیل دانست.

ایشان اظهار داشت: ما در موضع گیری نسبت به علوم غربی ابتدا باید منظور خویش را از این علوم به طور دقیق مشخص کنیم و از سوی دیگر منظور خویش را از مساله اسلامی کردن علوم بیان نماییم.

رییس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) یادآور شد: برای یک مسلمان علم به معنای کشف حقیقت دارای ارزش است حالا این علم از هر کس و با هر عقیده ای ناشی شود در اصل قضیه تفاوتی نمی کند چرا که تعالیم اسلامی تاکید بر جستجو و کشف علم در هر کشور و از هر کسی دارد.

ایشان تصریح کرد: ما اگر در برابر علوم غربی موضع گیری می کنیم و می خواهیم دانشگاه هایمان را از برخی داده های غربی پاک سازی کنیم به این خاطر است که نقص و کمبود و اشتباهات و مغالطاتی در داده های آنان احساس می کنیم که گذشته از اقتضای دینی، حس حقیقت جویی به ما می گوید که باید با کژی ها و مغالطات در راه دست یابی به حقایق دقیق مقابله کرد.

عضو خبرگان رهبری بیان داشت: از طریق آموزه های اسلامی یک دانشمند اسلامی طوری تربیت می شود که می تواند از این کاستی ها و نقایص مصون بماند؛ ما روش مرسوم در علوم غربی را نادرست می دانیم و روشی پیشنهاد می کنیم که بتواند جلوی آفت ها را بگیرد.

ایشان با تاکید بر لزوم تحول اسلامی در عرصه علوم انسانی گفت: عمده ترین عامل نقص و کاستی در علوم غربی زمانی خود را نشان داد که کسانی مدعی شدند علم حقیقی فقط با روش حسی و تجربی قابل اثبات است و سایر معارف بشری همچون فلسفه ، هنر، اخلاق ، متافیزیک و ... خارج از دایره علوم به معنای مصطلح غربی می باشد؛ در واقع غربی ها علم را مختص به علوم تجربی کرده و معارف بشری غیرحسی را خارج از دایره علم دانستند.

رییس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)  با اشاره به وجود رابطه علیت بین پدیده های حسی و تجربی افزود: پذیرفتن رابطه علیت یک مساله متافیزیکی است و حال آن که به نظر دانشمندان غربی ، مساله متافیزیکی اعتباری در حد علم تجربی ندارد.

ایشان بیان داشت: این نکته نباید مورد غفلت واقع شود که اساسا همواره از آزمایشات حسی و تجربی نمی توان نتیجه قطعی گرفت و استفاده از روش تجربی هیچ گاه نتیجه قطعی به انسان نمی دهد.

آیت الله مصباح یزدی با بیان این که بسیاری از نظریات علمی در علوم مختلف مطرح می شود و حتی اعتبار جهانی می یابد که مبتنی بر اصل متافیزیکی نادرست است، گفت: یکی از اشکالات کلی علوم غربی از آن جا ناشی می شود که دانشمندان غربی به غیر از مسایل تجربی برای علوم و معارف دیگر اعتباری قائل نیستند.

استاد برجسته حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: در عرصه علوم انسانی اعم از مسایل ارزشی و همچنین از نوع دستوری آن همچون اخلاق،  سیاست، اقتصاد عملی و ... موضوع انسان است و لذا قضاوت قطعی درباره آن ها مبتنی بر آن است که ما انسان را با تمام ابعاد و هویتش به درستی بشناسیم.

عضو خبرگان رهبری همچنین تاکید کرد: ما بر خلاف نظر دانشمندان تجربی گرای غربی، معتقدیم حقیقت انسان تنها ناظر بر مسایل مادی و همین عمر کوتاه مدت دنیوی نیست و انسان غیر از بدن مادی عنصر شریف تری به نام روح دارد که این روح و بدن با یکدیگر در تعامل هستند و بر هم اثر می گذارند.

آیت‌الله مصباح یزدی گفت: ما برای اثبات بسیاری از مسایل احتیاج به روش هایی غیر از روش های حسی و تجربی داریم که شامل مباحث عقلی، شهود عرفانی، وحی و ... می شود تا ارتباط روح با بدن را بتوانیم از طریق آن ها به خوبی تبیین کنیم.

رییس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) همچنین با بیان این که ما قبل از انسان شناسی باید به هستی شناسی توجه کنیم ، ابراز داشت: تحول در علوم انسانی ایجاب می کند که ما در مرحله اول حوزه معرفت شناسی را تقویت کرده و اثبات کنیم که راه های کشف حقیقت چیست؟

ایشان با تاکید بر این که ما برای تحقیق در علوم انسانی نیاز به سه رشته علم معرفت شناسی ، هستی شناسی و انسان شناسی داریم ، گفت: تحول اساسی در علوم انسانی نیاز به وجود چنین طرح جامع و گسترده ای دارد و به اعتقاد ما پذیرفتن این طرح کاملا با آموزه های اسلامی موافق است.